Nieuwsbrief 23 (mei 2025)

1. Vragen van Kamerfracties waarin kleuteronderwijs en WSK uitdrukkelijk worden genoemd
Op 19 februari verschijnen de schriftelijke vragen van Kamerfracties over een wetsvoorstel van de regering voor een differentiatie aan de pabo’s tussen ‘Jong Kind’ en ‘Ouder Kind’. Klik hier.
Twee fracties stellen uitdrukkelijk vragen over het kleuteronderwijs in het algemeen en over de inbreng van de WSK in het bijzonder, namelijk BBB en SGP. Drie passages eruit:
* ‘Of er in het verdere traject specifieke aandacht kan worden gegeven aan de ontwikkelingsfase van kleuters, bijvoorbeeld door de Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK) te betrekken’ (BBB).
* ‘Belangrijk dat het onderwijs in de laagste leeftijdsgroepen voldoende toegesneden is op de specifieke ontwikkelingsfase van kleuters. [We] wijzen op de suggestie van de WSK om in een proefproject met een aantal scholen ervaring op te doen met het zogeheten ontwikkelingsvolgend en voorwaardenscheppend onderwijs en de resultaten op kwalitatieve wijze in beeld te brengen. [We] vragen of de bewindslieden bereid zijn in gesprek met de WSK te verkennen hoe een dergelijk onderzoeksproject met een groep scholen kan worden uitgevoerd ter ondersteuning van de voorgenomen plannen’ (SGP).
* ‘Waarom [willen] de bewindslieden ten aanzien van kleuters en bovenbouw geen differentiatie in nadere vooropleidingseisen toepassen, terwijl de vaardigheden voor deze groepen wezenlijk verschillen[?]’ (SGP).

2. Lezing ‘De leescrisis: zó diep is die en er is een uitweg’
Op 21 februari gaat de lezing ‘De leescrisis: zó diep is die en er is een uitweg’ van Philip Bakker over de leescrisis in première. Hij schetst de diepte van de leescrisis, de lange aanloop ernaartoe en de uitweg door kinderen die op het schrijf- en leesdomein als kleuter functioneren, vooral vrij te laten spelen. Klik hier.
Ogenblikken die eruit springen, zijn:
1:05 De vicieuze cirkel in het Nederlandse leesbeleid; zijn drie pijlers: verschoolsen, vervroegen en versnellen
5:40 De essentie van ons leesbeleid
11:03 Daling van het leesplezier
12:45 Stijging percentage Nederlandse jongeren met onvoldoende leesvaardigheid in 1900-2022
14:54 Hoe heeft het zo ver kunnen komen? De gebruikelijke verklaringen
18:26 Ontwikkelingsfasen worden ontkend door de huidige pedagogen
18:55 Toetsen van kleuters door de ontwikkelingspsycholoog Jean Piaget.
21:30 De ontwikkeling van het schrijven tussen ongeveer 3 jaar en ongeveer 8,5 jaar volgens Ewald Vervaet
24:22 Elk kind een probleemkind? Vergelijking met het gemiddelde
26:14 1985: Samenvoeging van de kleuterschool met de lagere school. Geboorte van de basisschool
27:15 1994: Evaluatie van de basisschool
28:26 1996: Oprichting van het Expertisecentrum Nederlands
29:24 2006: Opkomst van ‘op statistische evidentie gebaseerd onderwijs’
29:31 Kinderen die afwijken van het gemiddelde worden veel te vaak als ‘probleemkinderen’ gezien
30:26 Waar is het bewijs voor ‘op statistische evidentie gebaseerd onderwijs’?
36:06 2024: In het differentiëren aan de pabo’s tusen ‘Jong Kind’ en ‘Ouder Kind’ worden Piagets ontwikkelingsfasen als achterhaald voorgesteld
36:50 2012: Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK): Het is een feit dat het kind zich ontwikkelt langs de lijn —> oudere peuter —> kleuter —> jong schoolkind —>
39:00 2013: Weet wat er speelt in het onderwijs: Zwartboek Kleuters in de knel!
40:00 2025: Dynamiek van het Nederlandse leesonderwijs
40:50 2025: Project ‘Ontwikkelingvolgend en Voorwaardenscheppend Onderwijs’ (OVO) van de WSK

3. Wetenschappelijke steun aan basisscholen die de doorstroomtoets weigeren
Eveneens op 21 februari laat Stichting Histos de vier basisscholen die de doorstroomtoets (voor groep 8) weigeren en hun schoolbesturen weten dat ze in wetenschappelijk opzicht de juiste strijd strijden. Op 24 februari wijdt Histos er een persbericht aan, dat onder meer naar de pers, naar alle schoolbesturen, naar de minister en staatssecretaris van OCW en naar de Kamerleden met basisonderwijs in portefeuille gaat. Klik hier.
De kern van de steunbetuiging en van het persbericht is:
* de doorstroomtoets meet niet wat hij geacht wordt te meten
* die toets levert in plaats van onderwijskundige feiten louter rekenkundige feiten op

4. Aanwijzing: minder dyslecten door Ontdekkend Leren Lezen
Op 24 februari heeft Ewald Vervaet een gesprek met een leerkracht over de toepassing van Ontdekkend Leren Lezen (OLL) op haar school. De leerkracht merkte op dat er op haar school slechts 2 van de 205 leerlingen als dyslectisch zijn geregistreerd. Ter vergelijking: op een andere school, waar ze enkele keren per week beroepsmatig komt, zijn in groep 8 van afgelopen schooljaar 6 van de 30 leerlingen dyslectisch. Dit betekent respectievelijk een percentage van 1,05% tegenover 20% — een verschil van bijna een factor 20.
Volgens de neurologische theorie in verband met OLL leidt het geven van leesonderwijs aan niet-leesrijpe kinderen tot het verkeerd verbinden van hersengebieden die juist gescheiden moeten blijven voor een goede leesontwikkeling. OLL biedt alleen leesonderwijs aan kinderen die leesrijp zijn, wat volgens deze theorie zou moeten leiden tot aanzienlijk minder gevallen van dyslexie.
De observatie van de leerkracht ondersteunt daarmee deze theorie. Nader onderzoek op andere OLL-scholen volgt – uiteraard.

5. Symposium ‘Hart voor de kleuter’
Op 8 maart houdt de Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK) zijn jaarlijkse symposium – het tweede symposium onder de naam ‘Hart voor de kleuter’.
Zie het programma van het symposium.

6. Bericht ‘De mooiste dingen ontstaan van binnenuit’
Op 9 maart bericht Nicole Hanegraaf, een van de spreekster op ‘Hart voor de kleuter’ van 8 maart, over ‘Hart voor de kleuter’. Klik hier.
Twee passages eruit:
* ‘Ik was diep onder de indruk van de bevlogenheid en liefde voor de kleuter van iedereen aanwezig’
* ‘Lieve mensen, wat een waardevol en noodzakelijk werk doen jullie! Blijf spelen. Houd elkaar vast. Onze kleuters hebben jullie har(t)d nodig’

7. Lezing ‘Emotioneel en sociaal door de basisschool’
Op 13 maart houdt Ewald Vervaet op een ouderavond van een basisschool een heel nieuwe lezing: ‘Emotioneel en sociaal door de basisschool’.
Een kind ontdekt niet alleen hoe het in de fysieke wereld toe gaat, maar ook wie het is, hoe het zijn gevoelens als iets persoonlijks kan ordenen en hoe het zich het beste kan gedragen in groepen, zoals een schoolklas.
Reactie van die school: ‘Dhr. Vervaet is goed in staat om zijn wetenschappelijke bevindingen [over de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen 4-12 jaar oud] te delen en brengt het op een fijne manier over’.
Je wilt deze lezing op je school, voor leerkrachten en/of voor ouders? Klik hier.

8. Bespreking van ‘Mijn kind heeft haast’
Op 19 maart verschijnt op wij-leren.nl de bespreking door Ewald Vervaet van het boek van Esther Grit, ‘Mijn kind heeft haast’. Klik hier (wij-leren.nl) of hier (OL).
Een passage eruit:
* ‘”Bied je kind uitdagingen die aansluiten bij zijn of haar ontwikkelingsniveau” […] Het probleem in Nederland is echter – en daar kan Grit helemaal niets aan doen – dat de psychologische ontwikkeling van het kind wordt ontkend of genegeerd’.

9. Nieuwsbrief 12 van de WSK-Erkenning
Op 31 maart verschijnt Nieuwsbrief 12 van de WSK-Erkenning. Klik hier.

10. Artikel ‘Nieuwe visie op kleuteronderwijs’
Op 1 april verschijnt in het onderwijsblad Didactief (2025, vol.55, p.37) het artikel ‘Nieuwe visie op kleuteronderwijs’. Klik hier of hier (samenvatting) en hier (artikel).
Uit de samenvatting:
* ‘proefproject Ontwikkelingsvolgend en Voorwaardenscheppend Onderwijs (OVO), een benadering met een sterke wetenschappelijke basis’.
Uit het artikel:
* ‘Kinderen ontwikkelen zich in verschillende psychologische fasen en het onderwijs zou hierop moeten aansluiten’;
* ‘[Kinderen] starten pas met de leerstof wanneer ze daar psychologisch aan toe zijn’ en
* ‘De kern van het voorwaardenscheppende aspect van Ontwikkelingsvolgend en Voorwaardenscheppend Onderwijs (OVO): het onderwijs legt een stevige basis zonder kinderen te forceren tot vaardigheden waarvoor zij nog niet rijp zijn’.

11. Bespreking van ‘Redzaamheidslezen’: ‘Tempo- of racelezen: zin of onzin?’
Op 9 april verschijnt op wij-leren.nl de bespreking door Ewald Vervaet van het boek van Luc Koning ‘Redzaamheidslezen’. Klik hier (wij-leren.nl) of hier (OL).
Twee passages eruit:
* ‘Er zijn kinderen die vanaf 5,5 jaar letterkennis en de eerste leeswoordjes krijgen en met 7,5 jaar nog steeds niet kunnen lezen en er zijn kinderen die pas vanaf hun zesde verjaardag leesonderwijs krijgen, maar dan al volop kunnen lezen. Die eerste kinderen worden kennelijk pas na 7,5 leesrijp en die tweede waren het al vóór hun zesde verjaardag’.
* ‘Niet de school brengt het kind van buitenaf tot ontwikkeling, maar het kind ontwikkelt zich van binnenuit, op grond van een voortdurende neurologische ontwikkeling’.

12. Voortgangsbericht over het proefproject ‘Ontwikkelingvolgend en Voorwaardenscheppend Onderwijs’ (OVO)
Op 13 april verschijnt het eerste voortgangsbericht over het OVO-project. Klik hier.
Inhoud: schets van de voorgeschiedenis; neerzetten van OVO; contact met Tweede Kamer en Kamervragen; oprichting OVO-werkgroep; artikel over OVO in onderwijsblad Didactief.

13. Artikel ‘De leescrisis is geen toeval, maar het gevolg van 45 jaar wanbeleid’
Op 15 april verschijnt in De Limburger van Philip Bakker en Ewald Vervaet het artikel ‘De leescrisis is geen toeval, maar het gevolg van 45 jaar wanbeleid’. Klik hier (De Limburger) of hier (OL).
Twee passages eruit:
* ‘Het huidige basisonderwijs werd in 1985 ingevoerd met het idee van een ‘doorlopende ontwikkellijn’ vanaf de peuterfase. De traditionele overgang tussen kleuter- en lager onderwijs moest verdwijnen, met als gevolg dat kinderen al op zeer jonge leeftijd leerdoelen kregen opgelegd die psychologisch eenvoudigweg niet bij ze passen’.
* ‘Kinderen zijn geen afwijkingen van gemiddelden. Zij verdienen onderwijs dat op hen is afgestemd, en moeten niet omgekeerd in een mal worden gepropt’.

14. Artikel ‘De leescrisis is geen toeval, maar de uitkomst van 45 jaar onderwijsbeleid’
Op 19 april verschijnt in het Friesch Dagblad van Philip Bakker en Ewald Vervaet het artikel De leescrisis is geen toeval, maar de uitkomst van 45 jaar onderwijsbeleid”. Klik hier (Friesch Dagblad) of hier (OL).
Twee passages eruit:
* ‘Sinds midden jaren tachtig gaat het beleid stelselmatig voorbij aan de psychologische ontwikkeling van kinderen. Daarin is men blijven volharden, zelfs toen de negatieve gevolgen steeds duidelijker werden’.
* ‘Op korte termijn pleiten wij voor ondersteuning van initiatieven zoals het project ‘Ontwikkelingvolgend en Voorwaardenscheppend Onderwijs’ (OVO), waarin leerkrachten lesgeven zonder psychometrie, maar mét aandacht voor ontwikkelingsfasen’.

15. Bespreking van ‘Slim jong kind’
Op 7 mei verschijnt op wij-leren.nl de bespreking door Ewald Vervaet van het boek van Betsy van de Grift ‘Slim jong kind’. Klik hier (wij-leren.nl) of hier (OL).
Twee passages eruit:
* ‘[Slim jong kind] lijkt me voor jonge-kind-werkenden een nuttig boek. Daarbij neemt Van de Grift een wetenschappelijke grondhouding aan, die ze goed weet te populariseren’.
* ‘”Mannen kunnen daardoor ook meisjes stimuleren iets meer risico te nemen en aan te moedigen” (p.80). Van de Grift komt daarbij niet alleen deskundig op me over, maar ook wijs’

16. Reactie op Zembla-programma over dyslexie
Op 18 mei zendt Zembla een programma uit over dyslexie.
Op 27 mei sturen de kerngroep van de WSK en de OVO-werkgroep van de WSK een brief aan de redactie van Zembla. Klik hier.
Twee passages eruit:
* ‘Wij verzoeken u om een uitzending in overweging te nemen, waarin de nadruk ligt op de manier waarop het leesproces verloopt. Wij denken dat dan zichtbaar wordt waaraan het binnen het onderwijssysteem schort’.
* ‘Een kleuter is […] rijp voor oefeningen met klanken en vormen. Dit is optimaal, voorwaardenscheppend onderwijs. Immers, een letter heeft een vorm (‘k’) en staat voor een klank (/k/ zoals twee keer in het woord ‘koek’). Een kleuter heeft dus niet extra instructie nodig maar ander onderwijs, namelijk voorwaardenscheppend leesonderwijs’.

—————————————————————————————

Laatste bewerking van deze webpagina: 13 juni 2025